woensdag 13 juni 2018

‘Ik ben vertrouwd met de geur van de dood.’

Rondom de strijd om Troje spelen zich vele verhalen af. Eén daarvan is het verhaal van Klytaimnestra die, samen met haar dochter Iphigeneia, door haar man Agamemnon naar Thauris wordt gelokt.
Colm Tóibín, de gevierde Ierse schrijver die met zijn boeken al verschillende prijzen won, maakte van deze klassieker een eigentijds verhaal: Het huis van de namen. Het oorspronkelijke verhaal komt uit de Griekse mythologie. Er zijn verschillende versies van verschillende grote Griekse tragedieschrijvers overgeleverd. En nu is er dus deze versie van Tóibín, die start met de intrigerende zin ‘Ik ben vertrouwd met de geur van de dood.’

Het verhaal in het kort. Agamemnon offert zijn oudste dochter Iphiginea in aanwezigheid van zijn vrouw Klytaimnestra en zoon Orestes, omdat zijn veldtocht tegen Troje anders niet kan doorgaan. Wraak is het enige waar Klytaimnestra aan kan denken. Tijdens de afwezigheid van Agamemnon begint Klytaimnestra een verhouding met zijn neef Aigisthos. Agamemnon zegeviert en komt na tien jaar thuis, in het gezelschap van de Trojaanse prinses Kassandra, zijn oorlogstrofee. Beiden worden door Klytaimnestra gedood. Dochter Elektra is woedend op haar moeder en kan de ontstane situatie niet aanvaarden, maar is als jonge vrouw machteloos. Pas wanneer haar broer Orestes, die in het buitenland is opgegroeid, incognito terugkeert, keren de kansen. In samenspraak met Elektra doodt Orestes zijn moeder. Voor hem heeft dat echter ernstige consequenties, want hij wordt achtervolgd door demonen die hem inwrijven dat er niets ergers is dan je moeder doden.

In de klassiek oudheid kenden de tragedies een grote afstand tot het publiek. De acteurs droegen maskers en waren ritueel uitgedost. De taal van de stukken was gestileerd en kunstmatig.
Colm Tóibín vertelt het verhaal echter met een groot inlevingsvermogen: het verdriet van Klytaimnestra om de dood van haar dochter, haar onvermogen haar andere dochter te steunen, Elektra die hierdoor een antipathie voor moeder ontwikkelt die nog versterkt wordt als Klytaimnestra Agamemnon doodt. En niet te vergeten Orestes die als speelbal fungeert tussen alle machtswellustelingen en braaf de meest afschuwelijke klusjes opknapt die hem worden opgedragen.

Tóibín laat zowel Klytaimnestra, als Elektra in de ik-vorm aan het woord. Het verhaal van Orestes krijgen we in de derde persoon verteld.
Het resultaat is een aangrijpende, tijdloze vertelling over het verlies van onschuld, over de gevolgen van wantrouwen en over machtswellust. De diverse personages ontgroeien hun mythische vormen en worden hedendaagse mensen van vlees en bloed.
Orestes, Klytaimnestra en Elektra komen zo dicht bij je dat je het er soms benauwd van krijgt. Niet omdat ze monsters zijn, maar omdat je gaat begrijpen wat er met ze is gebeurd.

Reserveer 'Het huis van de namen' in onze catalogus
Dit boek is ook te leen via www.onlinebibliotheek.nl als ebook.

Geen opmerkingen: