Het verhaal dat Isik vertelt is sterk autobiografisch lees ik in de recensies die erover verschenen zijn. Ook Murat Isik kwam, net als hoofdpersoon Metin Mutlu, met zijn Zaza familie (een minderheidsgroep in Turkije) naar Nederland. Ook de vader van Murat Isik noemde zichzelf een atheïstische communist die weigerde te werken voor het kapitalistische systeem. En net als Metin Mutlu groeide Isik op in één van de Bijlmerflats in Amsterdam...
Het verhaal begint met de kleine Metin die via Duitsland in de Bijlmer terecht komt. Zijn vader is al vooruit gegaan en heeft een grote flat gevonden. We volgen Metin in zijn zoektochten door de binnenstraten van de Bijlmerflats, de vriendjes die hij vindt, de vanzelfsprekende manier waarop je als kind door en rond de flats leert waar je op moet letten en waar je je beter niet mee kunt inlaten.We zien zijn verwondering bij de verschillende culturen die hij zo leert kennen.
Het is een mengelmoes van afkomst, daar in de Bijlmer. Isik toont een Bijlmer met veel groen, spelende kinderen, voetbalveldjes en kastanje- en kersenbomen om in te klimmen. Waar je overal kon fietsen, want er waren geen auto's in de wijk. Gewoon de plek waar je woont en leeft, zoals het op je af komt.
Thuis zijn er problemen. Vader werkt niet en het gezin moet rondkomen van een uitkering (die accepteert hij dan weer wel van het kapitalistische systeem, zoals Metin fijntjes opmerkt). Moeder doet haar uiterste best om het gezin draaiende te houden, want de vader van Metin kijkt niet naar vrouw en kinderen om. Hij vindt alleen zichzelf belangrijk en geweldig. Daar heeft het gezin zich bij aan te passen. Deze narcistische trekken van de vader beschrijft Isik met groot inlevingsvermogen waardoor dit boek zo dichtbij komt:
Dit is de rode draad in het verhaal, hoe vader Mutlu als een tiran over het gezin heerst. Tot de moeder het niet meer pikt. Zij maakt zich los uit de houdgreep waarin vader haar denkt te kunnen houden. Zij leert, net als Metin, uiteindelijk haar eigen kracht en mogelijkheden kennen.Op een dag – ik was een jaar of negen – werd het mij allemaal duidelijk. ‘Ik had nooit kinderen moeten nemen’, zei mijn vader terwijl hij naar het tafelblad staarde alsof het pas op dat moment tot hem doordrong, en we medelijden met hem moesten hebben.‘Harun, niet waar de kinderen bij zijn’, zei mijn moeder.‘Ze mogen het weten’, zei hij. ‘Ze moeten weten dat ik anders ben.’ Hij zweeg even en keek toen ineens trots op: ‘Ik ben geen klassieke vader, ik ben een communist!’
Aan de ene kant de tirannie van de vader, aan de andere kant de middelbare school waar Metin als buitenstaander gepest wordt: Metin wordt een meester in onzichtbaar zijn. Maar dat is de buitenkant. Wij leven mee met zijn binnenkant en die is helemaal niet onzichtbaar. Integendeel, Isik is een echte rasverteller en laat Metin Mutlu voor ons verschijnen in alles wat hij meemaakt. Ik ga niet verklappen wat dat allemaal is, maar het is de moeite van het lezen meer dan waard. Ondertussen laat hij zien hoe de Bijlmer steeds meer verloedert en verwerkt hij soepeltjes de sociale geschiedenis van de wijk in het verhaal. Tot overmaat van ramp boort zich op een oktoberavond in 1992 dan ook nog een vliegtuig in een van de naburige flats.
De Bijlmer heeft het uiteindelijk niet gered. Bedoeld als vooruitstrevende wijk werd het een gevreesd getto met veel criminaliteit en hordes junks. Ondanks fysiek verzet van activistische bewoners werden veel flats gesloopt, waaronder die van Metin.
Metin redt het wel. Het boek eindigt als hij, inmiddels student rechten, naar San Francisco vertrekt om daar te gaan studeren.
Bijna 600 pagina's lang wist Murat Isik mij geboeid te houden met zijn verhaal over Metin Mutlu. Met recht een meester verhalenverteller!
Reserveer 'Wees onzichtbaar' in onze catalogus
Geen opmerkingen:
Een reactie posten