maandag 8 mei 2017

Alleen op de wereld - nieuwe stijl

Ach, wie kent hem niet. De kleine vondeling Rémi, die met de oude muzikant Vitalis, drie honden en een aapje door het 19e eeuwse Frankrijk trekt. Voor even niet meer alleen. Het Alleen op de wereld van Hector Malot (1830-1907) liet geen enkele lezer onberoerd, en dat is knap van de schrijver. Ik las het natuurlijk ook als meisje en heb het vast niet droog gehouden. Dit jaar verscheen er een nieuwe bewerking. Reden dus om Rémi opnieuw te ontmoeten, als volwassene.

De nieuwe uitgave van Alleen op de wereld kent twee opvallende 'upgrades'. Tiny Fisscher deed de tekst en vertaling in de revisie. En Charlotte Dematons zorgde voor nieuwe, prachtige illustraties. Of liever gezegd schilderingen. Ter inspiratie voor die kunstwerkjes is ze Rémi kris-kras door Frankrijk achterna gereisd. Geen betere manier om de verschillende landschappen tot je te nemen. En dat loont zich, de illustraties zijn echt een verrijking van het boek.

Maar tijdens het lezen merkte ik ook dat ik lang niet zo 'geraakt' werd als ik me uit alle overleveringen in m'n herinnering. Het eerste deel van het boek is zeker ontroerend. Daar gebeurt eigenlijk ook het meest trieste, daar moet Rémi afscheid nemen van echt iedereen die hem lief is. Maar het tweede deel lijkt een gewoon avonturenboek van twee jonge jongens. Spannend, daar niet van, maar van die echte eenzaamheid en ontroering is bijna geen sprake. Je ziet het happy end zelfs al van ver aankomen. Ligt dat aan mij?

Dan is het toch aardig om de recensie van Thomas de Veen in de NRC te lezen. Die had kennelijk dezelfde ervaring. En hij legt heel mooi uit hoe dat komt. Het vertelperspectief dat in deze bewerking verandert van 'ik' naar 'hij', relaas wordt verslag. Dat schept afstand. Ondanks dat het erg is opgeknapt door de te langdradige stukken meer van deze tijd te maken, is het meer een avonturenboek dan een huilboek geworden. Waarna hij eindigt met de prachtige zinnen: "Alleen op de wereld werd in deze versie zó’n vlot avontuur dat er ook iets cruciaals verloren is gegaan. Je laat er geen traan meer om, en dat is treurig."

Met dat laatste ben ik het trouwens niet eens hoor. Wie zegt dat het een huilboek móet zijn? Niks mis met een mooi avontuur. Want dat is het nog steeds! Dus wat mij betreft komt deze uitgave opnieuw bij ieder kind in de kast. Voor nu en voor later.

Reserveer het boek in onze catalogus.

5 opmerkingen:

José zei

Mooi verwoord Astrid, maar ik heb een iets andere leeservaring. Allen op de wereld is mijn sleutelboek. Al sinds mijn negende jaar. Ik heb de nieuwe vertaling met veel plezier gelezen en werd ook weer ontroerd. Synchroon las ik mijn oude versie uit 1967 naast de nieuwe editie. Ik vond juist het andere vertelperspectief veel toegankelijker. Zeker voor de kinderen van nu. Maar gelukkig vinden we het allebei nog steeds een heel mooi verhaal ieder met een eigen voorkeur voor een editie.

Astrid zei

Ha José, dank voor je reactie. Eigenlijk heb je ook wel gelijk hoor. Het is zeker een heel toegankelijk boek en deze bewerking past veel beter bij deze tijd. Ik geloof dat ik vooral wilde zeggen dat er voor mij een duidelijk gevoelsverschil zat in het eerste en tweede deel. En dan vind ik het eerste deel gewoon beter, op meerdere vlakken. Maar het blijft een pareltje!

Anoniem zei

Ik heb alleen op de wereld tot eigen schande nog nooit gelezen. Waarom geen idee maar deze recensie herinnerd me eraan. Vraag is nu welke versie? Iemand advies ? Ik hoor het graag groet Pleun

Astrid zei

Ha Pleun, ik zou lekker deze nieuwe editie nemen. Mooi bij de tijd. Tenzij je juist graag het authentieke wil ervaren. Maar dat is echt persoonlijk.

Tiny Fisscher Schrijft zei

Ik lees dit nu pas, beetje laat, haha.
Dank voor dit uitgebreide stuk en de reacties.

Het verschil in beleving zit volgens mij ook in de verschillende leeftijden waarop we het boek lazen. Als kind trek je je de eenzaamheid en wanhoop van Rémi waarschijnlijk veel meer aan dan als je ouder bent en het voor de 2e (3e, 4e?) keer leest. Dan ken je het verhaal al en weet je wat er gebeurt.
Verder vond ik het inderdaad belangrijk om in mijn versie wat meer nadruk te leggen op het avonturenaspect, en op bijvoorbeeld de vriendschap die Rémi opbouwt met Mattia. Ook wat dat aangaat vond ik de perspectiefwissel belangrijk, al helemaal voor kinderen; het oorspronkelijke verhaal wordt immers verteld vanuit de oudere, en intussen getrouwde Rémi: voor kinderen lastig om zich mee te kunnen identificeren.

Ik heb er tijdens het hertalen trouwens zelf nog vaak genoeg om zitten sniffen, dus ik vond het zelf nog zielig zat. En ik ben met mijn hertaling dan wel zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke verhaal gebleven, maar heb natuurlijk ook keuzes gemaakt in wat ik wel en niet ietsjes inkortte. De hoofdstukken in de mijn, bijvoorbeeld, waren nogal lang, en die heb ik door ze iets in te korten en samen te voegen veel spannender gemaakt.

Maar heel fijn dat jullie zo positief reageren, en ik hoop dat het boek nog een aantal generaties mee kan, en nog heel veel gelezen mag worden!