maandag 5 oktober 2015

Hollandse luchten: ruiken aan Nederland

Je ruikt iets en die geur roept onmiddellijk een specifieke herinnering op. Een beroemd literair voorbeeld van dit verschijnsel komt uit A la rechercher du temps perdu van Marcel Proust. De hoofdpersoon doopt een Madeleine koekje in zijn thee en voilà: de smaak en vooral de geur brengen hem ineens terug naar zijn jeugd. Ruiken is eigenlijk een onderschat zintuig.

En welke geuren zijn nou eigenlijk typisch Nederlands? Is dat de beroemde spruitjeslucht? Of zijn er meer nationale geuren? Jelle Leenes gaat in Hollandse luchten op zoek naar vaderlandse geuren uit het verleden en heden. Het resultaat is een geurtrip met een canon van ruim dertig nationale geuren zoals draadjesvlees, drop en pas gemaaid gras.

Wat iemand een lekkere geur vindt is natuurlijk heel persoonlijk. Uit een (niet wetenschappelijk) onderzoekje uit 2006 bleek dat vers brood, pas gemaaid gras, verse koffie, zeelucht, parfum, sneeuwlucht, grond na regen, bankbiljetten, zonnebrandolie en nieuwe auto's hoog te scoren. Voor mij zijn er wel een paar herkenbaar. Maar zijn ze ook typisch Nederlands?

Een favoriet van mij is boslucht. Nederland was ooit hevig bebost dus in die zin past het wel. De naam Holland is niet voor niets waarschijnlijk een verbastering van Holtland of Houtland. Nu is nog maar 12 procent van ons land bos. Veel mensen vinden boslucht lekker en daarom zit het ook in zoveel geurproducten. Een echt typische Nederlandse geur is natuurlijk zeelucht: met 523 kilometer kustlijn kan dat natuurlijk ook niet anders. Voor veel Nederlanders is dat de favoriete geur. Wetenschappelijk gezien bestaat zeelucht uit 2 componenten. Het eerste is zout dat verstuift in de wind en wat de typische zilte geur veroorzaakt. De andere component is misschien niet zo fris: namelijk poep van plankton en algen etende bacteriën!

Eigenlijk zijn mensen maar beperkt wat ruiken betreft vergeleken met dieren. Daar komt nog bij dat ons reukvermogen sterk afneemt naarmate we ouder worden. Ook wennen we ook snel aan geuren; het kan nog zo erg stinken, na een tijdje ruiken we het vaak niet meer. Dat is misschien ook de reden waarom we relatief weinig woorden hebben in het Nederlands om geuren te beschrijven. Iets stinkt of ruikt lekker maar het wordt al lastiger om met meer nuance een geur te omschrijven. In Hollandse luchten doet Jelle Leenis dat met verve. Een leuk en interessant boekje!

Reserveer Hollandse luchten in onze catalogus.

Geen opmerkingen: